2020 Türkiye GP her anlamda muazzam geçti. Formula 1 takip etmeyenlerin bile organizasyonun ülkemizde gerçekleşmesi sebebiyle takip ettiği yarışın galibi Lewis Hamilton olurken, bu yarıştan sonra Türkiye’de Formula 1 takipçilerinin sayısı ciddi manada arttı. Biz de Formula 1’e yeni ilgi duyanlara başlangıçta işlerine yarayacak bazı terimleri ve bilgileri verelim istedik.
Formula 1’de Kaç Takım ve Pilot Var?
Formula 1’de 10 takım vardır ve her takım adına 2 pilot yarışır. Ayrıca bu takımların alt kategorilerde yarıştırdığı ve gelişimini sağladığı pilotları da bulunmaktadır. Normal şartlarda takımlar sezonu iki pilotla bitirir. Sakatlanma, hastalık gibi ekstrem durumlardaysa takımların rezerv pilotları devreye girer.
Bir Sezonda Kaç Yarış Yapılıyor?
Bir sezonda 21 yarış yapılıyor. Fakat bir dahaki senenin takvimine 2 yarış daha eklendi. Dolayısıyla seneye toplamda 23 yarış olacak. Bu seneyse virüsün getirdiği şartlardan dolayı takvimden çıkan pistler olduğu için 17 yarış yapılabilecek. Ayrıca bu sene pistteki talihsizliğe rağmen oldukça eğlenceli geçen Türkiye GP’den sonra Türkiye’nin Vietnam yerine takvime tekrar dahil olabileceği konuşuluyor. Alınan duyumlar Uluslararası Otomobil Federasyonu (FIA) ile yapılan ilk görüşmelerin olumlu geçtiği yönünde. Tarafların el sıkışması durumunda 5 Nisan 2021 tarihinde düzenlenmesi beklenen Vietnam GP’yi Türkiye GP adıyla İstanbul Intercity Park’ta izleyebiliriz.
Puanlama Sistemi ve Şampiyonluk Sistemi Nasıl İşliyor?
Pilotlar yarış sonu elde ettikleri sıralama ile puan almaya hak kazanıyor. Yarışın galibi 25 puan alırken genel puanlama sistemi şu şekilde:
| Birinci | 25 Puan |
| İkinci | 18 Puan |
| Üçüncü | 15 Puan |
| Dördüncü | 12 Puan |
| Beşinci | 10 Puan |
| Altıncı | 8 Puan |
| Yedinci | 6 Puan |
| Sekizinci | 4 Puan |
| Dokuzuncu | 2 Puan |
| Onuncu | 1 Puan |
Gridin geri kalan sürücüleri puan alamıyor ve yarışı boş geçmiş oluyor. Ayrıca yarışın en hızlı turunu atan pilot fazladan 1 puan kazanıyor. Sene boyunca toplanan puanlar;
- Pilotlar Şampiyonluğu
- Markalar Şampiyonluğu
İki kategoride toplanıyor. Senenin sonunda Pilotlar Şampiyonluğu listesinin zirvesindeki pilot Dünya Şampiyonu oluyor.
Öte yandan Markalar Şampiyonluğunda zirvedeki takım Markalar Şampiyonu unvanını elde ediyor.
Formula 1’in Olduğu Hafta Sonunda Neler Oluyor?
Takımlar sonraki yarışa geçerken son bulundukları ülkeden eşyalarını toplayıp sonraki yarışın lokasyonuna gidiyorlar. Padok alanına kurulduktan sonra pist üzerinde incelemelerde bulunmak üzere track walk yapıyorlar. Stratejiler belirlendikten sonra Cuma günü araçların ayarlamalarıyla geçiyor. Bu ayarlamalar 2 seans şeklinde düzenlenen antrenmanlarda yapılıyor.
Pilotlar Cumartesi sabahı bir kez daha antrenman seansına katılıyorlar. Son antrenman seansında pistin ve günün şartlarına göre araçlara son ayarları yapılıyor. Ardından pilotlar sıralamadan önce son kez piste çıkıyorlar. Sonrasındaysa gridde kendilerine en iyi sırayı almak için tur atıyorlar. Sıralama Turları 3 seanstan oluşuyor. Son seansa gelene kadar en kötü dereceyi yapan 10 araç eleniyor. Son seansta gridin ilk 10’u belirlenmiş oluyor.
Asıl aksiyon ise Pazar günü. Pilotlar önce formasyon turu atıyor, sonra da griddeki yerlerine yerleşiyorlar. Son olarak 5 kırmızı ışık yanıp sönünce yarış başlıyor. Yarışın sonunda pilotla muhteşem bir şölenle kupalarına kavuşuyorlar ve şampanya patlatıyorlar.
Formula 1’de Sıkça Kullanılan Terimler
- DRS (Drag Reduction System): Antrenman ve sıralama turlarında belirlenen bölgelerde, yarış sırasındaysa hakemin kullanımına izin verdiği zamanlarda kullanılabilen bir sistemdir. DRS aktifleştirildiğinde arka kanat açılır ve downforce denilen bastırma kuvvetini azaltır. Bu sayede araç daha kolay maksimum hızına ulaşır fakat kontrol etmesi zorlaşır. Yarışta DRS etkinleştirmek için pilotun aracı ve önündeki aracın arasındaki fark 1 saniyeden daha az olmak zorundadır.
- ERS (Energy Recovery System): ERS, frenlemede üretilen enerjiyi elektriğe çevirir. Ayrıca aracın hızlanması sırasında devreye girer ve enerji deposundan ekstra beygir gücü gelmesini sağlar. Pilotlar aracın durumuna göre yarış içerisinde ERS’nin enerji üretimini ayarlayabilir.
- Güvenlik Aracı (SC): Yarış direktörünün pistin güvenli olmadığını düşündüğü anlarda hızı azaltıp kontrolü sağlamak için piste soktuğu araçtır. Kurallara göre güvenlik aracı, koşulların yarışı durduracak kadar ağır olmadığı fakat acil tehlikenin olduğu durumlarda yarışa dahil edilir. Güvenlik aracının pilotu, eskiden binek otomobil şampiyonalarında mücadele eden Bernd Maylander’dir.
- Sağlık Aracı: Pist içindeki bir kazadan sonra medikal destek gerektiği takdirde devreye giren araçtır.
- Sanal Güvenlik Aracı (VSC): 2015’te kullanılmaya başlanan bu sistem, güvenlik aracına gerek duyulmadan pist içinde sorun olan sektörlerde hız sınırını düzenleyerek yarışın düzene girmesini sağlar. Pilotlar belirtilen zaman ve hıza uymak zorundadırlar.
- Halo: Yunanca “daire ” ya da “halka ” anlamına gelen bu aksan, pilotu dışarıdan gelebilecek cisimlere karşı korumak için tasarlanmıştır. Bu sistemin ilk geliştiricisi Mercedes’tir. Ayrıca Ferrari ve Red Bull takımları da sistem ilk çıktığında çalışmalara katılmışlardır.
- Grand Prix: Formula 1 yarışlarına verilen isimdir.
- Padok: Her pistte yer alan, pit alanı ve garajların arkasında bulunan, Grand Prix’in merkezi kabul edilen yerdir. Formula 1 takımlarının operasyon merkezleri, karavanlar ve basın merkezi burada yer alır. Ayrıca takımlar Padok alanına misafir davet ederek burada iş görüşmeleri de gerçekleştirirler.
- Kerb: İngilizce’de “kaldırım” anlamına gelen kerb, pisti ve pistin dışını ayıran çizgilerdir. Pilotlar kerbleri kullanarak pist üzerinde daha rahat tur atarlar. Ayrıca kerbleri aşan pilotlar uyarı ya da ceza alırlar.
- Apex: Pilotların viraja girerken hedefledikleri ideal yarış çizgisinde virajın tam orta noktasına apex denir. Apex noktaları virajlardaki lastik izlerinden belli olur.
- Şikan: Hızlı pistlerde araçların yavaşlamaları amacıyla pistin uzun düzlüklerine yapay olarak yerleştirilen bir dizi sert viraja şikan denir.
- Grid: Sıralama turlarının sonucuna göre araçların start öncesi yarışa başlamak için araçların yer aldıkları alan grid denir.
- Pol Pozisyonu: Yarıştaki en iyi başlangıç pozisyonudur. Yarışçılar sıralama turlarında en iyi dereceyi elde ederek pol pozisyonunu elde etmeye çalışır. Tüm zamanların en çok pol pozisyonunu kazananı Mercedes pilotu Lewis Hamilton’dur.
- Pit Stop: Önceden belirlenen stratejiye göre veya elde olmayan sebeplerden dolayı lastik değişimi, kanat onarımı gibi olayların yapıldığı kısa molaya pit stop denir.
- Pit Duvarı: Takımların strateji ekibinin bulunduğu yerdir. Pilota belirli konularda bilgi veya takım emri verilir.
- Spin: Pilotun aracın kontrolünü kaybedip istemsiz manevra atmasına denir. Spin atan pilot zaman ve pozisyon kaybı yaşayabilir, hatta araca hakim olamadığı için hasar da alabilir.
- Blokaj: Pilotun frenaj bölgesini kaçırıp sert fren yapmasına blokaj denir. Blokaj genelde zaman, pozisyon ve teker ömrü kaybına neden olur. Blokaj yapan bir pilot arkasında araç varsa ona da kontra vermiş olur ve daha rahat geçilmesi söz konusudur.
Alperen Önder